YAŞLI PSİKOLOJİSİ

Ülkemizde yaşlı nüfus oranı, gelişen teknoloji ve tıbbi imkânların artması sebebiyle günbegün çoğalmaktadır. Bu durum da ileri yaştaki bireylerin yaşayabileceği hem fiziki hem de psikolojik problem veya hastalıklara daha fazla eğilme gereksinimi doğurmuştur. Fakat sanayileşme ile birlikte köyden kente doğru yapılan göçler, kadının çalışma hayatına girmesi gibi etmenler dolayısıyla çekirdek aile yapısı yaygınlaşmaya başladığından devreye bakım merkezi ve huzurevleri gibi kurumlar girmektedir.  

Bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık gibi birçok dönemden geçen insan, hayatı boyunca sürekli gelişim içerisindedir. Yaşadığı çevre, ailesinden iş yaşamına varıncaya kadar hayatına dahil olan herkes, hayatını idame ettirdiği dönemin özellikleri, biyolojik etmenler (soya çekim) gibi pek çok şey zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır ve bu halkalar yaşlının psikolojisini etkileyen unsurlardır. Yaşına hürmet edip tecrübesine saygı duyduğumuz yaşlı bireylerin psikolojisini anlamak ve bu yıllarının en güzel şekilde geçmesini sağlamak için fizikî tedavilerine özen gösterdiğimiz kadar psikolojik durumlarına da dikkat etmeliyiz. 

Yaşlılarda Görülebilecek Psikolojik Sorunlar 

• Depresyon: Yaşlılarda görülen en belirgin ruhî semptomlardan biri depresyondur çünkü bu dönemde bireyler birçok kayba şahit olabilmektedir. Bunlar fiziksel yetersizlikler görülmesi, sosyal konumunu kaybetmesi veyahut da bir yakınını kaybetme olarak karşımıza çıkabilmektedir. 

• Yalnızlık Hissi: Varsa çocukların iş veya evlilik nedeniyle evden uzaklaşması, eşin veya diğer yakınların vefatı gibi olumsuzluklar yalnızlık hissi doğurabilmektedir. Bazı durumlarda ise ileri yaştaki bireylerin kalabalıklar içerisinde yalnız hissettiği görülmektedir.  
• Başkalarına Bağımlı Hissetme: Yaşın ilerlemesine bağlı olarak fiziksel yetersizlikler ortaya çıkmaya başlamaktadır. Kendisinin hem çağa hem de günlük rutin işlerine uyum sağlayamadığını gören ve hastalıklar nedeniyle işlerini halledemeyen yaşlı bireylerin başkalarına bağımlı olmaya başladıklarını görmekteyiz. Bu hem kendisi hem de yakınları için olumsuzluk teşkil etmektedir.  
• Yetersiz, Faydasız Hissetme: Gelişen teknolojiye, kendinden sonraki kuşaklara, hayatın hızına yetişmekte zorlanan yaşlılar kendini yetersiz ve faydasız hissedebilmektedir. Emekliye ayrılma gibi durumlarda birden boşluğa düşebilir, sonucunda ise kabuğuna çekilip mutsuz bir hayat sürebilir.  

Tüm bu sorunların neticesinde yaşlı psikolojisinde ciddi bozulmalar görülebilmektedir. Psikolojik sorunlar; sinir, öfke patlamaları, içe kapanma, çevreyi suçlama, hayattan keyif alamama, alınganlık, istifçilik, korku, şüphecilik gibi pek çok şekilde kendini göstermektedir.  

Yaşlı Psikolojisini Olumlu Yönde Etkileyen Davranışlar 

Yaşlı bireyleri modası geçmiş bulmak, yetersiz hissettirmek zaten zorlaşmaya başlayan yaşamlarını kötü yönde etkilemeye neden olacaktır.  

Bu nedenle yaşlı bireylerin; 

• Güvenlik 
• Saygı  
• Sevgi 

• Ait olma 
• Tanınıp benimsenme  

gibi gereksinimlerini tehdit edecek davranış ve tutumlardan dikkatle kaçınılmalıdır. Gerekirse Ekolife gibi profesyonel hizmet sağlayan kurumlardan destek alınmalıdır. Yaşlı bireyin mahremiyetine dikkat edilmeli, daima güler yüz ve anlayışla yaklaşılmalıdır. İnsanın, hayat döngüsü bitene kadar gelişmeye devam ettiği unutulmamalıdır ve yaşlı bireyin tecrübelerinden faydalanılabileceği sezdirilmelidir. Beslenme, doktor kontrolleri, ilaç takibi, düzenli egzersiz programı ve sosyalleşme alanları ile aktif ve zinde bir yaşam imkânı sunulmalıdır. Böylece yaşlıların yaşam kalitesi artmış, psikolojisi iyileştirilmiş, mutlu ve sağlıklı bireyler olmasına olanak tanınmış olacaktır.